poniedziałek: nieczynne
wtorek - piątek: 9.00-15.00
sobota - niedziela: 10.00-16.00
więcej informacji
Badania naukowe prowadzone aktualnie przez pracowników Muzeum
dr hab. Paweł Jałoszyński
Systematyka, ewolucja i biologia chrząszczy z podrodziny Scydmaeninae (Coleoptera, Staphylinidae) świata, w szczególności:
- taksony orientalne, australijskie, wschodniopalearktyczne;
- plemię Cephenniini;
- szczegółowa morfologia i anatomia funkcjonalna imagines;
- morfologia larw;
- adaptacje do miniaturyzacji;
- strategie polowania i koewolucja z ofiarami;
- biogeografia;
- paleontologia;
- taksony myrmekofilne;
- filogeneza.
Podrodzina Scydmaeninae w obrębie kusakowatych (Staphylinidae) to niezwykle słabo zbadana, duża (ok. 5500 gatunków) grupa chrząszczy zamieszkujących wszystkie kontynenty poza Antarktydą. Niewielkie rozmiary ciała (większość przedstawicieli nie przekracza 2 mm długości) stanowią duże wyzwanie dla badań morfologicznych i taksonomicznych, a środowisko życia (głównie mikrohabitaty glebowe) wymaga specjalnych metod odłowu.
Paweł Jałoszyński jest wiodącym specjalistą zajmującym się systematyką Scydmaeninae. Interesuje się taksonomią ewolucyjną tej grupy chrząszczy, odkrywając i opisując nowe gatunki; jest autorem ponad czterystu oryginalnych artykułów naukowych dotyczących nie tylko systematyki, ale też szczegółowej morfologii i anatomii, biogeografii i biologii chrząszczy, w tym ponad dwieście publikacji dotyczy właśnie Scydmaeninae. Opisał ponad 650 gatunków i podgatunków Scydmaeninae z całego świata oraz blisko 70 rodzajów i podrodzajów. Obiektem badań są nie tylko postaci dojrzałe, ale również larwy i poczwarki Scydmaeninae, dotychczas wyjątkowo słabo poznane.
Poza pracami ściśle taksonomicznymi, Paweł Jałoszyński prowadzi szczegółowe badania nad morfologią Scydmaeninae, odkrywając nieznane wcześniej struktury anatomiczne (m.in. "trochantellus" u neotropikalnych Cephenniini; gruczoły cefaliczne u Scydmaenini, anomalie architektury centralnego układu, wewnętrzne struktury i mechanizm funkcjonowania aparatów kopulacyjnych itp.). W pracach tych, poza klasycznymi technikami mikroskopii świetlnej i elektronowej, wykorzystywane są też nowoczesne metody komputerowych rekonstrukcji trójwymiarowych w oparciu o seryjne skrawki histologiczne i mikrotomografia komputerowa.
W projektach filogenetycznych prowadzonych przez Pawła Jałoszyńskiego dane morfologiczne wykorzystywane są do stawiania hipotez dotyczących historii ewolucyjnej poszczególnych linii rozwojowych w obrębie Scydmaeninae i całej tej grupy w obrębie Staphylinoidea. Dotychczas udało się zaproponować scenariusze ewolucji nadplemion Mastigitae oraz Cephenniitae; trwają prace nad szczegółową analizą kladystyczną plemion Stenichnini i Scydmaenini oraz kompleksową reklasyfikacją całej podrodziny Scydmaeninae w oparciu o wyniki analizy filogenetycznej większości rodzajów. Aktualnie realizowany jest projekt filogenezy Scydmaeninae w oparciu o kompletne sekwencje mitochondrialnego DNA.
Odrębnym wątkiem badań są też rozmaite aspekty biologii, a szczególnie behawioru Scydmaeninae. Chrząszcze z tej grupy należą do najmniejszych drapieżnych Coleoptera i często wykazują fascynujące morfologiczne i behawioralne adaptacje do polowania na określone ofiary (np. roztocze z grupy mechowców lub skoczogonki). Określenie preferencji pokarmowych poszczególnych gatunków, strategii polowania, potrzeb pokarmowych czy mechanizmów przełamywania wymyślnych technik obronnych potencjalnej zdobyczy stanowi wielkie wyzwanie i dotychczasowe dane na ten temat są ciągle bardzo fragmentaryczne. Badania prowadzone przez Pawła Jałoszyńskiego pozwoliły wykazać, że niektóre gatunki, wcześniej podejrzewane o ścisłą specjalizację w kierunku odżywiania się roztoczami, w rzeczywistości polują na skoczogonki lub żerują na martwych stawonogach glebowych. Udało się też szczegółowo opisać strategie przełamywania obrony opancerzonych mechowców przez różne gatunki Scydmaeninae, włącznie z charakterystyką przystosowań morfologicznych umożliwiających taką specjalizację, a nawet zaproponować scenariusze ewolucji unikalnego aparatu gębowego w plemieniu Cephenniini.
Anatomia funkcjonalna Pselaphinae i innych chrząszczy z nadrodziny Staphylinoidea.
Najnowszy wątek w pracy P. Jałoszyńskiego stanowi analiza funkcjonalna struktur Pselaphinae, jednej z najbardziej zróżnicowanych morfologicznie podrodzin w obrębie Staphylinidae. We współpracy z naukowcami z Niemiec i Chin, stosując najnowsze techniki mikro- i nanotomografii komputerowej, przeprowadzana jest trójwymiarowa rekonstrukcja struktur wewnętrznych mikroskopijnych chrząszczy (dł. ciała 1-2 mm), w tym muskulatury, centralnego układu nerwowego i in. Uzyskane w ten sposób dane pozwoliły wyjaśnić wiele aspektów ewolucji przystosowań do życia w koloniach mrówek i w środowisku glebowym u wybranych przedstawicieli Pselaphinae; aktualnie ten projekt rozszerzany jest o kolejne taksony, włączając również rodzinę Leiodidae.
Paleontologia chrząszczy.
Paweł Jałoszyński zajmuje się również intensywnie badaniem kredowych i eoceńskich inkluzji w bursztynach. Prace te skupiają się na przedstawicielach Scydmaeninae, ale obejmują również rodziny Lepiceridae oraz Eucinetidae. W pracach taksonomicznych i filogenetycznych wykorzystywane są najnowsze techniki, w tym synchrotronowa tomografia komputerowa, pozwalająca na wizualizację skamieniałych chrząszczy w trzech wymiarach i z niezwykle wysoką dokładnością.
Faunistyka chrząszczy i błonkówek Polski.
Paweł Jałoszyński aktywnie interesuje się rozmieszczeniem w Polsce chrząszczy należących do większości rodzin oraz błonkówek tradycyjnie zaliczanych do nieformalnej grupy ‘Microhymenoptera’, obejmującej parazytoidy o niewielkich rozmiarach ciała należące do Platygastridae, Eulophidae, Pteromalidae, Torymidae, Aphelinidae, Eurytomidae, Encyrtidae, Tetracampidae i in. W ponad stu publikacjach, często z innymi współautorami, zawarł znaczącą liczbę danych dotyczących nowych stanowisk występowania wielu rzadkich gatunków, w tym takich, które wcześniej nie były znane z terenu naszego kraju. 24 gatunki chrząszczy i ponad 150 gatunków błonkówek zostało po raz pierwszy wykazane z Polski w pracach P. Jałoszyńskiego. Głównym przedmiotem zainteresowań są chrząszcze z nadrodziny Staphylinoidea (przede wszystkim podrodziny Scydmaeninae i Pselaphinae należące do kusaków oraz najmniejsze chrząszcze świata, Ptiliidae), ale też mało wśród entomologów popularne, trudne do oznaczania ściółkowe i saproksyliczne grupy, takie jak Clambidae, Cryptophagidae, Leiodidae, Latridiidae, Salpingidae, Aderidae i inne.
Stadia przedimaginalne chrząszczy.
Paweł Jałoszyński interesuje się też postaciami larwalnymi wszystkich rodzin Coleoptera. W jego dorobku znajdują się liczne prace, w których opisano szczegółową morfologię nieznanych wcześniej larw gatunków Scydmaeninae, Ptiliidae, Mycetaeidae i Monotomidae, w tym prace z opisem całego cyklu rozwojowego, od jaja do imago.
Pozostali pracownicy
